Onderzoek naar vredeseffecten

Interview met Paul Gelderloos

Toen Paul Gelderloos in Amerika ging om les te geven in de psychologie, als assistant professor aan de Maharishi University of Management in Fairfield, was hij er niet op voorbereid dat hij deel ging uitmaken van een team wetenschappers dat sociologisch onderzoek aan het voorbereiden was.

Binnen een half jaar na zijn aankomst zou er een grote groep mensen bijeenkomen op de campus van de universiteit om ‘een voorproefje te geven van Utopia’, de ideale samenleving waarnaar de mensheid op zoek is geweest sinds deze in de oudheid werd beschreven. Een samenleving waarin de mens in harmonie leeft met de evolutionaire wetten van de natuur, zou met behulp van gezamenlijke beoefening van het TM-Sidhiprogramma bereikbaar worden – een stelling die door het uit te proberen openstond voor wetenschappelijke toetsing.

Paul: “Als wetenschapper had ik geleerd dat je niets voetstoots moet aannemen en persoonlijk was ik sceptisch of met sociologisch onderzoek een positieve verandering meetbaar zou zijn.”

(Het TM-Sidhiprogramma is een vervolg op Transcendente Meditatie (TM).)

Het team, waarin ook sociologen van naam zitting hadden, bereidde het verkrijgen van de gegevens voor: dagelijks konden de beurskoersen worden bijgehouden, wekelijks het aantal besmettelijke ziekten, terwijl misdaadcijfers pas na enkele maanden beschikbaar komen. Gegevens werden opgevraagd bij instanties in alle wereldsteden, bij internationale organisaties en bij een steekproef van landen op vijf continenten. Op grond van eerder onderzoek werd namelijk een meetbare uitwerking verwacht over de hele wereld, wanneer er minstens zesduizend mensen gevolg zouden geven aan de oproep om op één plaats het TM-Sidhiprogramma te komen beoefenen. Vanuit o.a. China, Libanon, Israël, Engeland, Nederland, Australië en natuurlijk Amerika kwamen mensen hun kerstvakantie besteden in het dorp Fairfield in de staat Iowa, temidden van de landbouwgronden in het midden-westen van de Verenigde Staten.

Er kwamen zo’n negenduizend mensen en deze moesten allemaal worden ondergebracht. Dit werd georganiseerd door de studenten en de staf van de universiteit in hun kerstvakantie. Er werd een grote hal bijgebouwd, die later als sporthal kon dienen, en waar alle deelnemers – hutje mutje – de feestelijkheden konden meebeleven en naar Maharishi luisteren, die persoonlijk aanwezig was. Dagelijks werd bijgehouden hoeveel mensen daadwerkelijk aan het gezamenlijke TM-Sidhiprogramma deelnamen. Op het hoogtepunt waren dat er 6900, volgens de berekeningen voldoende voor een effect over de gehele wereld.

Had deze grote groep een meetbaar effect?

Paul: “Het was mijn taak als assistent van professor David Orme-Johnson om dagelijks de gegevens in de computer in te voeren. Tot mijn verbazing bestond er inderdaad een direct verband tussen het aantal deelnemers aan het TM-Sidhiprogramma en de beurskoersen. De wereldbeursindex ging in plaats van de voorgaande daling ineens omhoog en steeg sterk tegen het einde van de conferentie toen het aantal deelnemers maximaal was. Het was heel indrukwekkend om dag na dag te zien dat de koersen stegen naarmate er meer deelnemers aankwamen. Voor het eerst in vijf jaar tijd was er een gelijktijdige stijging van de beursindex bij 19 van de 20 grootste beurzen ter wereld.

De volgende gegevens die binnenkwamen hadden betrekking op besmettelijke ziekten. Hier was ik heel benieuwd naar, want als die reageren – iets wat in mijn beleving zo fysiek was – dan leek het effect me reëel. De cijfers waren wel lager tijdens die kerstvakantie, maar dat bleek elk jaar het geval te zijn, omdat de dokters de ziektegegevens pas na afloop van de feestdagen doorgeven aan de instanties. Dus ik bracht de nieuwe gegevens samen met die van voorgaande jaren bij Orme-Johnson met de aantekening dat het patroon hetzelfde was.

Enkele uren later lag de grafiek weer op mijn bureau met één zin erbij gekrabbeld: ‘Kijk eens naar de proportionele afname.’ Met zijn grote ervaring had David Orme-Johnson gezien dat de daling tijdens de Taste of Utopia-conferentie sterker was en het verschil bleek statistisch zeer significant. Er waren 39.598 minder gevallen van besmettelijke ziekten dan verwacht op grond van voorgaande jaren, een daling van 32 %. Tot in Australië werd een identiek effect waargenomen. Daardoor is het laatste stukje weerstand bij me weggevallen en achtte ik het effect van een grote groep TM-Sidhibeoefenaars voor mezelf bewezen.”

Het onderzoek liep nog jaren door, naarmate de gegevens binnendruppelden. In Amerika waren er in die kersttijd 234 verkeersslachtoffers minder, ook al waren er meer mensen op de weg dan ooit tevoren en was het weer ijzig koud. De gegevens die doorkwamen uit Zuid-Afrika en Pakistan lieten eenzelfde beeld zien. Voor luchtvaartslachtoffers waren er gegevens over de hele wereld beschikbaar en die toonden een daling van 49%. Zelfs de oorlog in Libanon reageerde: de media meldden indrukwekkende doorbraken in de vredesonderhandelingen, die onmiddellijk na afloop van de Utopia-conferentie weer stagneerden.”

De gegevens werden gepubliceerd in het Journal of Conflict Resolution, 32(4) 776-812, 1988 en 34(2) 756-768 1990.” Zie onder Wetenschappelijk onderzoek.

Na deze conferentie rees de vraag: wat nu?

Dr. Paul Gelderloos: “Als eenmaal wetenschappelijk is bewezen dat er een betere tijd aanbreekt als er duizenden mensen samen het TM-Sidhiprogramma beoefenen, is het dan ethisch verantwoord om te accepteren dat daarna alles bij het oude blijft? Wat is de waarde van een instrument als je het niet kunt gebruiken?

Op de campus bleven nog 1800 mensen achter: studenten en docenten, maar ook mensen die aan den lijve hadden ervaren wat een verbetering het geeft om samen het TM-Sidhiprogramma te beoefenen en daarom besloten hun bedrijf over te plaatsen naar Fairfield en met hun gezin daarheen te verhuizen.”

Gelderloos stelde voor sociologisch onderzoek te doen naar het lange-termijneffect van deze groep. Per slot van rekening was een aantal van 1675 TM-Sidhibeoefenaars nog altijd voldoende voor de hele Verenigde Staten. De kwaliteit van het leefklimaat kan worden samengevat in één enkel getal, waarbij zo’n twaalf indicatoren in beschouwing worden genomen, o.a. criminaliteit, kindersterfte, alcohol- en sigarettengebruik, echtscheidingen, bruto nationaal product, aantal civiele rechtszaken, zelfmoorden en verkeersslachtoffers. Paul Gelderloos ging uitzoeken hoe dit cijfer in de loop van de jaren schommelt en hij bracht dat in verband met het aantal TM-Sidhibeoefenaars. Ook het aantal TM-beoefenaars werd in de berekeningen betrokken.

En wat bleek? Zodra dit aantal boven een kritische drempel uitkwam, was er het jaar daarop een positief effect in het leefklimaat.

Paul: “We hebben dit jaar na jaar gevolgd en het onderzoek maakte een gigantische furore in Fairfield. Als je ging kijken wat voor uitwerking zo’n relatief kleine gemeenschap heeft op zo’n groot land met 225 miljoen inwoners, hoeveel honderdduizenden mensen er gezond bleven die anders ziek geworden zouden zijn, hoeveel mensen er nu geen slachtoffer werden van een misdrijf, hoeveel kinderen er bleven leven die anders gestorven zouden zijn… Het effect van mediteren op de hele Amerikaanse samenleving bleek enorm.”

Het onderzoek werd gepubliceerd in het Social Perspectives Journal 2(4), 127-146, 1988 en herdrukt in de Collected Papers of Scientific Research on TM and the TM Sidhiprogram 4, artikel nr. 332.

Internationale politiek

Dr. Gelderloos: “Nog een stap verder was de relatie die Amerika onderhoudt met andere landen – in die tijd van Koude Oorlog in het bijzonder met de Sovjet-Unie. Het onderzoeksteam ging allerlei uitspraken van het Witte Huis evalueren. De president in die jaren was Ronald Reagan die de Sovjet-Unie placht aan te duiden als ‘het land van het kwaad’. Maar het bleek dat bijvoorbeeld tijdens de opvolger van de Utopia-conferentie – in de zomer van 1984 toen er opnieuw zo’n vijfduizend mensen gezamenlijk het TM-Sidhiprogramma beoefenden in Fairfield – er vanuit het Witte Huis een positievere opstelling was ten opzichte van de Sovjet-Unie: in de weken nadat het aantal TM-Sidhibeoefenaars in Fairfield het (empirische) aantal van 1765 overschreed, bleken de officiële verklaringen van president Reagan ten opzichte van de Sovjet-Unie vriendelijker van toon. De president bepaalt zelf de toon van zijn redevoeringen, maar veranderingen in het beleid moeten eerst gecheckt worden door zijn staf. Hierdoor bleek er drie weken later opnieuw een verandering in positieve zin op te treden. De officiële verzameling van alle verklaringen tussen april 1985 en september 1987 werd ontdaan van herkenbare datumgegevens en in willekeurige volgorde gescoord volgens een standaardprocedure door twee vrijwilligers uit neutrale landen.

De bevindingen werden gepubliceerd in het Social Perspectives Journal 2(4), 80-94, 1988.

Het onderzoeksteam zou graag bekijken of ook de reacties vanuit het Kremlin veranderden. Paul: “Toevallig liep ik in een naburige universiteitsbibliotheek tegen gegevens aan van de Universiteit van Zürich die net vijf jaar lang dagelijks alle interacties, uitspraken en ontmoetingen tussen Amerika en de Sovjet-Unie had laten analyseren door ‘blinde’ evaluatoren. Dit was een onafhankelijk gegevensbestand en toen ik de Zwitserse hoogleraar vroeg of we dit konden gebruiken, kregen we zonder meer toestemming. Het was net in de tijd voor en na Gorbatsjovs toenadering tot het westen. En die gegevens konden we vergelijken met de aantallen TM-Sidhibeoefenaars die eveneens dagelijks waren bijgehouden.”

De beste manier om dit te analyseren zijn tijdreeksenanalyses en net in die tijd werden daarin nieuwe verbanden beschreven die beter konden bepalen of er een oorzaak-en-gevolgrelatie is. Dit zou de ultieme test worden van de reikwijdte van TM.

Paul: “Samen met dé expert op dit terrein, de econoom Ken Cavanaugh, ging ik deze gigantische hoeveelheid gegevens te lijf met behulp van een geavanceerd computerprogramma. Daarmee is een significant effect gebleken tussen het aantal mensen in de groep en de relatie tussen beide grootmachten, die van wereldbelang is. Het was zonneklaar dat een stijging in het aantal TM-Sidhibeoefenaars steeds voorafging aan een vriendelijker worden van de betrekkingen.” De gegevens werden in 1990 gepubliceerd door de American Statistical Association.

De hele wereld is er getuige van geweest hoe op de topconferentie in Reykjavik de beide wereldleiders Reagan en Gorbatsjov zozeer overtuigd waren van elkaars goede bedoelingen dat ze alle kernwapens wilden afschaffen. Dit heeft geresulteerd in belangrijke verdragen voor de vermindering van wapentuig en het einde van de Koude Oorlog.

Helpen deze technieken ook tegen terrorisme?

Dr. Gelderloos: “Ja, die daalden tot ongeveer een kwart. Er bestaat een onafhankelijk gegevensbestand waarin  wordt bijgehouden hoeveel doden en gewonden er vallen over de hele wereld bij terroristische aanslagen.

In de jaren 1983-1985 kwam er nog enkele malen een groot aantal TM-Sidhibeoefenaars bijeen. Tijdens drie van deze wereldcongressen (in Fairfield, Den Haag en Washington) benaderde het aantal deelnemers gedurende acht tot elf dagen het aantal dat voldoende is voor een wereldwijd effect. In die perioden tezamen waren er 72% minder slachtoffers van internationaal terrorisme dan gewoonlijk.” De gegevens werden  gepresenteerd op de jaarvergadering van deAmerican Political Science Association.

Dr. Paul Gelderloos promoveerde aan de Katholieke Universiteit Nijmegen op onderzoek naar de geestelijke gezondheid van TM- en TM-Sidhibeoefenaars,

In zijn studietijd was Paul Gelderloos al in contact gekomen met Transcendente Meditatie. Daarna werkte hij als klinisch psycholoog in verschillende functies.
Paul Gelderloos: “Ik vond TM een goede techniek. Daar wilde ik graag onderzoek naar doen voor mijn promotie. Mij interesseerde bijzonder hoe de denkwijze verandert door transcenderen.
Wanneer het gaat om diepere levensvragen is het heel belangrijk precies te weten wat een persoon bedoelt en dat kom je niet te weten uit de standaardvragen van een gangbare psychologische test. Daarom gebruikte ik voor mijn promotie een nieuw type test waarbij de persoon zelf kan invullen hoe hij zichzelf en zijn omgeving ervaart, welk wereldbeeld hij of zij heeft. Bij de gestandaardiseerde analyse door vijf (deels niet-mediterende) scoorders bleek dat er een duidelijke groei optrad in de psychische gezondheid als gevolg van de ervaring van transcendent bewustzijn.”
Paul Gelderloos onderzocht zowel studenten die niet mediteerden, als volwassenen die TM beoefenden, als mediterende studenten voor en na het leren van het TM-Sidhiprogramma. Alle proefpersonen werden zes maanden gevolgd.

Resultaten promotie-onderzoek
Paul Gelderloos: “Uit dit onderzoek kwam naar voren dat TM-beoefenaars fundamenteler denken. Mensen die geen TM beoefenen, zijn door hun angst en onzekerheid meer een speelbal van de omstandigheden.
Het wereldbeeld van deze groepen bleek heel verschillend te zijn. Mensen die mediteren hebben duidelijk een diepere dimensie: meer spiritueel en minder materieel georiënteerde waarden, meer geestelijke zaken. Het verschil tussen niet-mediterenden en TM-beoefenaars had ik tevoren voorspeld en dat was ook significant. Bij de TM-Sidhibeoefenaars werden deze ‘absolute’ waarden nog sterker gevonden. Zij zijn ook innerlijk stabieler. Ook al spreken ze over het gewone dagelijks leven, ze ervaren hun leven niet als een stress, ook niet als daarin veranderingen optreden. De attentiewaarde ligt veel dieper in hun eigen geest.
Hoe dieper de ervaringen van transcenderen waren tijdens het TM- en/of TM-Sidhiprogramma, hoe meer zij kenmerken ontwikkelden van psychische gezondheid.”
De scores voor de psychische gezondheidsfactor, die bestond uit zeven onderdelen, waaronder bijvoorbeeld autonomie, beslisvaardigheid en standvastigheid, waren significant hoger voor de TM- en TM-Sidhigroep in vergelijking met mensen die geen meditatietechniek beoefenen. De mediterende groepen groeiden significant sneller in psychische gezondheid dan de controlegroep.

Zijn TM-Sidhibeoefenaars niet wereldvreemd?
“Integendeel, er waren heel duidelijke aanwijzingen dat zij midden in het leven staan. Bij de TM-Sidhibeoefenaars zagen we minder afstand tussen het dagelijks leven en de meditatie-ervaringen dan bij de TM-beoefenaars. Hoe meer je transcendent bewustzijn ervaart, hoe meer het transcendente vertrouwd wordt en hoe meer je het terugherkent in je omgeving. Dit was voor mij een onverwachte uitkomst.
Mijn proefschrift werd zeer positief ontvangen. In Nederland bestaat er veel belangstelling voor deze vorm van onderzoek en ook voor spiritualiteit.”
Paul Gelderloos: “Verder heb ik psychologisch onderzoek gedaan naar schoolkinderen en volwassenen die TM beoefenen (2, 3). O.a. vergeleek ik een Montessorischool en een school waar TM onderdeel van de opleiding vormt. Aan de hand van een veldonafhankelijkheidstest bleek dat schoolkinderen die TM beoefenen, een stabieler innerlijk referentiekader hebben, dat wil zeggen dat zij de wereld nauwkeuriger waarnemen onafhankelijk van verwarrende omstandigheden en minder beïnvloedbaar zijn door sociale druk.”

Literatuur

(1) Gelderloos, e.a. Transcendence and psychological health: studies with long-term participants of the Transcendental Meditation and TM-Sidhi program. Journal of Psychology 124(2), 177-197, 1990 (CP5, 396)
(2) Gelderloos, e.a. Field independence of students at Maharishi School of the Age of Enlightenment and a Montessori school. Perceptual and Motor Skills 65: 613-614, 1987 (CP5, 384)
(3) Gelderloos, e.a. Cognitive orientation toward positive values in advanced participants of the TM and TM-Sidhi program. Perceptual and Motor Skills 64: 1003-1012, 1987 (CP5, 394)
(4) Orme-Johnson e.a. International peace project in the Middle East. Journal of Conflict Resolution, 32(4): 776–812, 1988 (CP4, 333) Zie ook idem 34(2): 756–768, 1990 en CP4, 335
(5) Orme-Johnson, Gelderloos e.a. The Effects of the MTUF (TM and TM-Sidhi program) on the U.S. Quality of Life (1960-1984), Social Science Perspectives Journal, 2(4), 127-146, 1988 (CP 4, 332)
(6) Gelderloos, e.a. Creating world peace through the collective practice of the MTUF (TM and TM-Sidhi program): improved U.S.-Soviet relations. Social Science Perspectives Journal 2(4): 80-94, 1988 (CP5, 409)
(7) Gelderloos, e.a. The dynamics of US-Soviet relations, 1979-1986: Effects of reducing social stress through the Transcendental Meditation and TM-Sidhi program. In Proceedings of the American Statistical Association, Alexandria (1990)
(8) Orme-Johnson, e.a. Time series impact assessment analysis of reduced international conflict and terrorism: effects of large assemblies of participants in the Transcendental Meditation and TM-Sidhi program. Annual Conference of the American Political Science Association, Atlanta, 1989 (CP5, 411)